Η τριχόπτωση χαρακτηρίζεται από υπερβολική απώλεια μαλλιών, η οποία μπορεί να γίνει αντιληπτή είτε ως αραίωση των τριχών της κεφαλής, είτε ως υπερβολική πτώση τριχών μετά το λούσιμο ή κατά το χτένισμα των μαλλιών ή ως περιοχές του τριχωτού με πλήρη απουσία τριχών. Υπάρχουν διάφορες καταστάσεις που μπορούν να οδηγήσουν σε τριχόπτωση. Η σωστή διάγνωση και ο προσδιορισμός της αιτίας που ευθύνεται για την τριχόπτωση αποτελούν τη βασική προϋπόθεση για την επιτυχή αντιμετώπιση του προβλήματος.
Τι πρέπει να γνωρίζετε για τη φυσιολογική ανάπτυξη των τριχών:
1. Οι τρίχες, ως εξαρτήματα του δέρματος, υπάρχουν σε όλες τις περιοχές του δέρματος εκτός από τις παλάμες και τα πέλματα. Στην πλειονότητά τους πρόκειται για χνούδι ή κοντές τρίχες, ενώ στο τριχωτό της κεφαλής συναντάμε τρίχες με δυνατότητα να αποκτούν σημαντικό μάκρος.
2. Οι τρίχες διανύουν τρεις βασικές φάσεις ανάπτυξης: την αναγενή, την καταγενή και την τελογενή. Η αναγενής περίοδος είναι η φάση κατά την οποία οι τρίχες μεγαλώνουν και αναπτύσσονται, και η διάρκειά της κυμαίνεται από δύο έως οκτώ χρόνια. Ακολουθεί μία σύντομη μεταβατική περίοδος ανάπαυσης, δύο έως τριών μηνών (καταγενής φάση). Στο τέλος της περιόδου αυτής η τρίχα πέφτει (τελογενής φάση) για να αντικατασταθεί στη συνέχει από καινούρια τρίχα που ακολουθεί τις ίδιες φάσεις ανάπτυξης.
3. Οι τρίχες στο τριχωτό της κεφαλής δεν έχουν συντονισμένο κύκλο ανάπτυξης, Οι περισσότερες βρίσκονται στην αναγενή φάση (80%) και μόνο ένα 10% στην καταγενή φάση. Συνεπώς, καθημερινά υπάρχουν τρίχες ώριμες, που μπαίνουν στην τελογενή φάση και αποβάλλονται, με σκοπό να αντικατασταθούν από νέες τρίχες. Υπολογίζεται ότι η απώλεια 50 έως 100 τριχών την ημέρα είναι αναμενόμενη και απολύτως φυσιολογική.
Οι συχνότερες αιτίες τριχόπτωσης:
1. Ανδρογενετικού τύπου αλωπεκία
Πρόκειται για την κοινή φαλάκρα των ανδρών. Οφείλεται σε μία κληρονομικά καθοριζόμενη προδιάθεση για λέπτυνση και σταδιακή απώλεια των μαλλιών στην μετωποβρεγματική (μπροστινή και κορυφαία) περιοχή του τριχωτού της κεφαλής. Εμφανίζεται πολύ συχνά στους άνδρες, ωστόσο μπορεί να προσβάλλει και γυναίκες. Εκδηλώνεται συνήθως μέσα στις πρώτες τρείς δεκαετίες της ζωής. Η έκταση που τελικά θα λάβει δεν μπορεί να προβλεφθεί. Αν και δεν υπάρχει οριστική θεραπεία, υπάρχουν συγκεκριμένα φάρμακα που αποδεδειγμένα μπορούν να αναχαιτίσουν την εξέλιξή της. Σε προχωρημένες περιπτώσεις, όπου έχει ήδη σχηματιστεί φαλάκρα, προτείνεται η μεταμόσχευση μαλλιών.
2. Γυροειδής αλωπεκία
Είναι μία πάθηση του τριχωτού της κεφαλής που θεωρείται αυτο-άνοσης αιτιολογίας. Για άγνωστους προς το παρόν λόγους, το αμυντικό (ανοσοποιητικό) σύστημα του οργανισμού αναγνωρίζει ορισμένα συστατικά των τριχών ως ξένα, με αποτέλεσμα να αναπτύσσεται μία φλεγμονώδης αντίδραση γύρω από τα τριχοθυλάκια, η οποία οδηγεί στην απώλεια των τριχών. Έτσι σχηματίζονται στο τριχωτό ευδιάκριτες σαφώς αφοριζόμενες, κυκλικές συνήθως, περιοχές εντελώς άτριχες. Όταν οι προσβεβλημένες περιοχές είναι περιορισμένης έκτασης, η κατάσταση είναι πλήρως αναστρέψιμη. Θεραπευτικά συνήθως χρησιμοποιούνται τοπικά σκευάσματα ή ενδοβλαβικές ενέσεις. Σε σπάνιες περιπτώσεις η γυροειδής αλωπεκία μπορεί να οδηγήσει σε πλήρη απώλεια τριχών του τριχωτού της κεφαλής ή και ολόκληρου του σώματος. Οι περιπτώσεις αυτές είναι κατά κανόνα πολύ ανθεκτικές στη θεραπεία.
3. Τελογενής τριχόρροια
Είναι μία κατάσταση που χαρακτηρίζεται από μαζική απώλεια τριχών, καθώς για ποικίλους λόγους, οι τρίχες μπορεί να μεταβούν όλες μαζί στο τελογενές στάδιο και να πέσουν. Αίτια που πυροδοτούν το συγκεκριμένο μηχανισμό είναι διάφορες στρεσογόνες για τον οργανισμό καταστάσεις, αλλά και χρόνια νοσήματα ή ορισμένα φάρμακα όπως:
- σοβαρά νοσήματα με υψηλό πυρετό
- χρόνια νοσήματα
- μεγάλες χειρουργικές επεμβάσεις
- τοκετός
- ανεπαρκής πρόσληψη πρωτεϊνών
- έλλειψη σιδήρου
- θυρεοειδοπάθεια
- αντισυλληπτικά
- χημειοθεραπευτικά φάρμακα
- ακτινοθεραπεία
Παρά τη μαζική απώλεια τριχών, η τελογενής τριχόρροια συνήθως δεν προκαλεί φαλάκρα. Οι τρίχες επανεμφανίζονται και ξαναμεγαλώνουν, μέσα σε λίγους μήνες, εφόσον έχει αρθεί το γενεσιουργό αίτιο. Η θεραπευτική αντιμετώπιση περιλαμβάνει τον προσδιορισμό της αιτίας της τριχόρροιας, την αποκατάσταση πιθανών παθολογικών αιτιών, όπως πχ αναιμία, και τη συμπληρωματική αγωγή που βοηθάει στη γρηγορότερη επανέκφυση των μαλλιών.
4. Δερματοφυτία τριχωτού κεφαλής
Πρόκειται για μυκητιασική λοίμωξη του τριχωτού της κεφαλής. Εκδηλώνεται με περιοχές απώλειας τριχών, όπου το προσβεβλημένο δέρμα έχει φλεγμονή, απολέπιση και κνησμό. Κατά κανόνα απαντάται στα παιδιά. Αναλόγως με τον τύπο του μύκητα, μπορεί να είναι ή να μην είναι μεταδοτική. Για το λόγο αυτό πρέπει πάντοτε να γίνεται καλλιέργεια για την απομόνωση και τον προσδιορισμό του είδους του μύκητα που ευθύνεται για την τριχοφυτία. Οι λεγόμενοι ανθρωπόφιλοι μύκητες, όπως ο Tr tonsurans, μεταδίδονται από άτομο σε άτομο και μπορεί να προκαλέσουν μικρές επιδημίες. Η θεραπεία για τον τύπο αυτό της μυκητίασης γίνεται πάντοτε με αντιμυκητιασικά φάρμακα που λαμβάνονται από το στόμα, καθώς τα τοπικά σκευάσματα έχουν αποδειχθεί αναποτελεσματικά.
5. Ουλωτική αλωπεκία
Στην κατηγορία αυτή εμπίπτουν διάφορες σπάνιες φλεγμονώδεις παθήσεις του τριχωτού της κεφαλής που προκαλούν μη αναστρέψιμη απώλεια των τριχών. Κυριότεροι εκπρόσωποι είναι ο θυλακικός λειχήναςκαι ο δισκοειδής ερυθηματώδης λύκος. Η πάθηση συνήθως παρουσιάζεται ως κνησμώδεις ή επώδυνες περιοχές του δέρματος του τριχωτού της κεφαλής με ερύθημα και απολέπιση. Οι θεραπευτικές προσπάθειες στοχεύουν στην έγκαιρη διάγνωση και την αναχαίτιση της εξέλιξης του νοσήματος, με κατάλληλη τοπική ή, σε ανθεκτικές περιπτώσεις, και συστηματική αγωγή.
6. Επίδραση χημικών παραγόντων
Η λανθασμένη εφαρμογή ή υπερβολική χρήση χημικών προϊόντων κομμωτικής, όπως βαφές, ανταύγειες, περμανάντ, ισιωτικά προϊόντα, μπορεί να επηρεάσει την ομαλή ανάπτυξη των τριχών. Οι τρίχες μπορεί να γίνουν πιο λεπτές και πιο εύθραυστες. Σπάνια ενδέχεται να προκληθούν χημικά εγκαύματα του τριχωτού της κεφαλής, ή αλλεργικές αντιδράσεις. Σε όλες αυτές τις περιπτώσεις συνίσταται η άμεση διακοπή της χρήσης των ουσιών αυτών και η εφαρμογή της κατάλληλης, για κάθε περίπτωση, θεραπευτικής αγωγής.
